حواس پرتی در دانش آموزان
چشمش مدام اطراف کلاس را می‌پایید، این بار رد نگاهش را دنبال کردم و متوجه مورچه‌هایی شدم که در امتداد پنجره خطی سیاه را تا پشت کتابخانه کلاس درست کرده بودند. با خودکار چند ضربه به میز زدم و بلندتر از قبل گفتم: «بچه‌ها صفحه 14 کتاب ریاضی را باز کنید…»
همه ما می‌دانیم دانش‌آموزان حواس‌پرت با توجه معلم می‌توانند به درس علاقه‌مند شوند. در این باره روش‌های مختلفی برای هر معلم وجود دارد که می‌تواند با انجام آن به کودکانی که در کلاس حواس‌پرت هستند یاری رساند و باعث موفقیت آن‌ها در توجه به کلاس شود. البته اول باید منشاء حواس پرتی را شناخت و بعد درصدد رفع آن برآمد.
حواس پرتی دانش‌آموزان، سه منشاء دارد :
1️⃣حواس پرتی درونی و ذهنی؛ مانند:
🔸مشغله‌ی ذهنی دانش‌آموز؛ شامل مواردی از قبیل: درد، رنج، غم و غصّه
🔸اضطراب و نگرانی دانش‌آموز
🔸گرسنگی و تشنگی
🔸ترس، خشم و شادی
🔸بیماری‌های گوناگون
🔸بی‌علاقگی به موضوع درسی
🔸فشارهای روانی
🔸ناراحتی‌های جسمی و روحی مادر در قبل، هنگام و بعد از زایمان (که تأثیر مستقیمی بر دقّت فرزند دارد.)
2️⃣ بی دقتی و حواس پرتی بیرونی و محیطی؛ مانند:
🔸سردی و گرمی هوای کلاس درس
🔸نور شدید و نور ضعیف
🔸صداهای ناهنجار و گیج کننده
🔸روشن بودن رسانه‌های صوتی و تصویری و …
3️⃣گاهی برخی حوادث و اتفاقات، فضای ذهنی دانش آموز را دچار اختلال می‌کند؛ مانند:
🔸در برخی موارد، دانش‌آموز احساس می‌کند نیاز ندارد یک موضوع خاص را یاد بگیرد و همین، باعث عدم تمرکز وی نسبت به آن موضوع میشود.
🔸کمبود محبّت و نشاط در خانواده
🔸احساس نا امنی
🔸توقّعات بیش از ظرفیّت کودک
🔸مقایسه‌ی کودک و نوجوان با سایر همسالان
💢حواس پرتی در دانش آموزان (2)
معلم توانا می‌تواند مشکل حواس پرتی دانش آموزان را رفع نماید؛ بنابراین:
❤️دانش‌آموز حواس پرت را با حفظ ترتیب موقعیت کلاس نزدیک میز معلم بنشانید. آموزش دو به دو و گروهی را سرلوحه کار خود قرار دهید و دانش‌آموزان را با مدل‌های نقش‌آفرین خوب احاطه کنید.
❤️کودکان حواس‌پرت پذیرای تغییرات نیستند یک کلاس سازمان دهی شده و با ثبات ایجاد نمایید. از ترتیب منظم صندلی‌ها، برنامه‌های روزانه، قوانین مشخص، انتظارات و پیامدها بهره‌جویی کنید.
❤️تا زمانی که کودکان به شما توجه نکرده‌اند درس را آغاز نکنید و همواره توجه کاملی به تک تک کودکان قبل از شروع درس داشته باشید.
❤️میز تحریر کودکان همواره عاری از هرگونه وسایل و تجهیزات جانبی به جز موارد مورد نیاز کلاس باشد.
❤️در زمان انجام بحث در کلاس، نزدیک کودک حواس‌پرت بنشینید چرا که این نوع کودکان باید تا حد ممکن نزدیک به معلم و در جمع دیگر بچه‌ها باشند.
❤️کودکان حواس پرت معمولاً در مواجه با توده‌ای از برگه سوال‌ها دست پاچه می‌شوند و دیگر به راحتی فکر نمی‌کنند. بنابراین آزمون‌ها با صدای بلند در مکان ساکت و آرام خوانده شود تا کودکان حواس پرت نیز بتوانند
💢حواس پرتی در دانش آموزان (3)
❤️کارها را به صورت گام به گام انجام دهید، ارایه سه یا چهار تکلیف روزانه برای انجام، بهتر از ارایه یک تکلیف 40 دقیقه‌ای است. همچنین از این کودکان برای انجام مأموریت‌ها یا امور در کلاس بهره‌جویید.
❤️کودکان حواس‌پرت دارای علایق مختلفی هستند. اجازه دهید تا آن‌ها موفقیت را در کلاس تجربه کنند و علایق شخصی خودشان را کشف کنند.
❤️کلاس درسی که از استانداردهای لازم برخوردار است به مراتب برای کودکانی که عارضه حواس‌پرتی دارند، بهتر است. این کودکان نسبت به برنامه‌های روزمره و از پیش تعیین شده بهتر عمل می‌کنند.
❤️در هنگام خواندن مطالب تاکید کنید که دانش آموزان زیر لغت دروس خط بکشند. یادداشت‌برداری و پررنگ کردن نکات مهم کتاب نیز جهت کمک به تمرکز و توجه به جزییات کمک می‌کند.
❤️کودکان حواس‌پرت در زمان کوتاهی خسته شده و توجه خود را نسبت به تکلیف مورد نظر از دست می‌دهند. اصلاحیات در ارزیابی تکالیف لازم است که توسط معلم صورت پذیرد.
❤️در صورت امکان، دروس را به صورت قسمت‌های کوتاه ارایه کنید تا کودکان قادر باشند با دقت به آن‌ها گوش فرا دهند. سازمان‌دهی و مهارت‌های مطالعه را آموزش دهید. برای چنین کودکانی یک سری کتاب‌های کمک آموزشی جهت استفاده والدین به منزل ارسال نمایید.
❤️دانش‌آموز حواس‌پرت را برای ارزیابی زمان انجام وظیفه و انجام کامل تکالیف نظارت کنید. همچنین نظارت مستمر درک و فهم آکادمیکی جهت تعیین این که چه مهارت‌هایی را کودک به دلیل خطا در توجه کردن از دست داده است نیاز است.
💢حواس پرتی در دانش آموزان (۴)
❤️ضروری است که ارتباطات آزاد بین معلم، دانش‌آموز و اولیا انجام پذیرد. اکثر پدر و مادرها نیاز به حمایت و پشتیبانی لازم و تکنیک‌های مدیریت رفتاری جهت استفاده در منزل دارند.
❤️معلم باید راهنمایی‌های دقیق و واضحی را به دانش‌آموزان ارایه دهد. کودکان حواس‌پرت نیاز دارند حس کنند آزادند تا در رابطه با آنچه نفهمیده‌اند سوال کنند.
❤️روش‌های آموزش دسته جمعی دارای اثرات مثبتی روی پیامدهای احساساتی و اجتماعی دارد. از قبیل احترام به نفس، ارتباط دانش‌آموزان و … این کودکان نیاز دارند تا بیاموزند که فعالیت‌هایشان را ثبت و ضبط کنند و مسئول اعمالشان باشند.
❤️تقویت اجتماعی، یادگاری، تقویت‌کننده‌ها، تعهدات اجتماعی، تقویت‌کننده‌های فعالیتی و تقویت‌کننده‌های مثبت همگی استراتژی‌های مدیریتی رفتاری هستند که در رفتار مدیریتی موثرند. معلمان باید خودشان را با این استراتژی‌ها آشنا سازند و آن‌ها را اجرا کنند. مثلاً تقویت مثبت تکنیک مدیریت کلامی در کلاس موثر است.
❤️چارچوب تعیین کنید و محدودیت‌ها را مشخص نمایید؛ نظم و انضباط ملایم و بازخورد منطقی با بعضی از پیشنهادات و نظرات واقعی مناسب برای ایجاد رفتارهای مناسب فراهم سازید و به طور مداوم قوانین را تقویت کنید.
💢حواس پرتی در دانش آموزان(۵)
❤️اوقات بیکاری متناوب و پیش‌بینی شده را که کودک ممکن است به عنوان پاداش خود در مقابل تلاش کسب کند ایجاد کنید. این عمل باعث کمک در افزایش توجه و انگیزه کودک در مراحل اجرای تدریجی آموزش میشود.
❤️توجه کنید که آیا کودک حواس‌پرت در زمان شلوغی از هماهنگ شدن با شرایط تفریحی عقب می‌کشد یا خیر. این عمل ممکن است مشکلات مراحل شنیداری و هماهنگی که ممکن است به مداخله اضافی نیاز داشته باشد را مشخص کند.
❤️به کودک بیاموزید که به خود پاداش دهد و خود را برای عمل خود (خود فعالی) تشویق کند. این عمل باعث تشویق و ترغیب کودک در زمینه مثبت‌گرایی نسبت به خود میشود.
❤️از تکنیک‌های آموزش ایجاد توجه و جلب توجه مشاهدات، مهارت‌های خود صحبتی، توانایی آشکارسازی موفقیت و حل مشکلات استفاده کنید.
❤️در نهایت به منظور ایجاد خود حرمتی بیش از این که تنبیه کنید، پاداش دهید. در صورتی که پاداشی در تغییر رفتاری حرکتی، موثر واقع نشد آن را تغییر دهید.
