یادگیری (Learning disorders) به سه دسته ناتوانی یادگیری ریاضیات، ناتوانی یادگیری خواندن و ناتوانی بیان کتبی و نوشتن تقسیم می‌شود.
اختلالات یادگیری ارتباطی با کم هوشی یا دیرآموزی دانش آموزان ندارد. این اصطلاح برای توصیف کودکان و نوجوانانی به کار می‌رود که ناتوانی یادگیری ویژه و بخصوصی دارند. به عبارت دیگر دانش‌آموزان مبتلا به این اختلال نیازمند شیوههای خاصی در آموزش هستند که با شیوههای معمول استفاده شده برای سایر دانش‌آموزان متفاوت است. در این مقاله با تعریف انواع ناتوانی‌های یادگیری آشنا می‌شویم.
تعریف اختلال یادگیری
هر اختلالی که در آن موفقیت تحصیلی فرد با توجه به سن و آموزش و هوش، براساس آزمون‌های معیار خواندن و نوشتن و محاسبه از آنچه انتظار می‌رود بسیار کمتر باشد، اختلال یادگیری توصیف می‌شود. اختلال یادگیری یعنی رشد ناکافی مهارتهای خاص تحصیلی که به علت بیماری جسمی یا عصبی نباشد. این کودکان علی‌رغم هوش طبیعی در یک یا چند حوزه درسی مشکل یادگیری دارند و توانایی‌هایی مانند خواندن، نوشتن و یا ریاضیات به طور قابل توجهی کمتر از سطح توانایی عمومی کودک است. یعنی این عدم توانایی در حوزه تحصیلی خاص زیر سطح مورد انتظار براساس سن، هوش، و آموزش کلاسی کودک می‌باشد.
امکان دارد که ناتوانی یادگیری با روحیه ضعیف، عزت نفس پایین و کمبود مهارتهای اجتماعی و افت تحصیلی همراه باشد. بزرگسالان مبتلا به این اختلال، ممکن است در زمینه‌های استخدامی یا سازگاری اجتماعی با مشکلات جدی مواجه شوند. اختلال یادگیری در همراهی با سایر اختلالات روان پزشکی کودک و نوجوان دیده می‌شود. در ۱ تا ۲۵% افراد مبتلا به اختلال سلوک، اختلال لجبازی – نافرمانی، اختلال بیش فعالی _نقص توجه و اختلال افسردگی، اختلال یادگیری نیز گزارش شده‌است.
اختلالات یادگیری ، ناتوانی های یادگیری ، اختلال خواندن
انواع اختلالات یادگیری
ناتوانی‌های یادگیری به سه نوع تقسیم می‌شوند:
1- ناتوانی یادگیری ریاضیات Dyscalculia
این اختلال در توانایی فرد به روی محاسبات ریاضی تاثیر می‌گذارد. اختلالات یادگیری در ریاضی می‌تواند نشانه‌های مختلف داشته و از فردی به فرد دیگر نیز متفاوت باشد. در کودکان خردسال اختلال ریاضی می‌تواند در شمارش و تشخیص اعداد تاثیر بگذارد. همان‌طور که کودک بزرگ می‌شود ممکن است در حل مسایل ریاضی و یا به خاطر سپاری جدول‌ضرب دچار مشکل شود. کودکان مبتلا به ناتوانی در ریاضیات در زمینه درک مفاهیم ریاضی، محاسبات، خواندن یا نوشتن اعداد، حل مساله و درک روابط فضایی دچار مشکل شدید می‌باشند.
2- ناتوانی یادگیری خواندن Dyslexia
مشکلات خواندن از اساسی‌ترین مشکلاتی است که کودکان مبتلا به ناتوانی یادگیری با آن مواجه هستند، زیرا کودکی که نمی‌تواند بخواند شانس بسیار کمی برای موفقیت در مدرسه دارد. به عبارت دیگر اختلال خواندن، اختلالی است که به رغم تجارب کلاسی متعارف، شخص در کسب مهارتهای زبانی خواندن و هجی کردن که متناسب با توانایی هوشی‌اش باشد، ناتوان است. کودکانی که دارای این اختلال هستند در خواندن و نوشتن، درک دستور زبان و خواندن و همچنین در بیان افکار خود به‌صورت شفاهی مشکل‌دارند.
3- ناتوانی در بیان کتبی یا نوشتن Dysgraphia
مشکلات افراد مبتلا به این نوع از اختلالات یادگیری عبارت است از: مشکل در املاء نویسی، دست خط بدی، مشکل در انتقال افکار به روی کاغذ. فرایند نوشتن پیچیده است و به مهارت‌ها و توانایی‌های مختلفی بستگی دارد و مستلزم درک صحیحی از الگوهای نمادین نوشتاری است. مهارت نوشتن با کارکرد حرکتی چشم و هماهنگی حرکات ارتباط دارد، همچنین مستلزم هماهنگی حرکتی چشم و دست، کنترل بازو، دست و عضلات انگشت است. املای یک کلمه پیچیده‌تر و دشوارتر از خواندن آن است چرا که در خواندن، نشانه‌ها و حروف الفبا در بازشناسی کلمه وی را یاری می‌کنند اما در نوشتن دانش آموز باید بر روابط آواها و نشانه‌ها، تجزیه واژه‌ها و نحوه ترکیب عناصر متشکله آن آگاهی و مهارت کامل داشته باشد.
ویژگی افراد مبتلا به اختلالات یادگیری
دانش آموزی که دارای ناتوانی یادگیری است دارای ویژگی‌های زیر می‌باشد:
دارای بهره هوشی متوسط و بالاتر است.
از نظر حواس مختلف (بینایی و شنوایی و…) سالم است.
از نظر پیشرفت درسی و عملکرد تحصیلی با توجه به سن و هوش ضعیف است.
مشکلات زبانی شامل اختلال زبان درکی و یا بیانی، وارونگی کلمات و… دارد.
به موضوعات مطرح شده پاسخ‌های نامربوط می‌دهد.
حواس پرتی دارد و جزییات مهم را فراموش می‌کند.
دست و پا چلفتی است و هماهنگی چشم و دست وی ضعیف است.
اعتماد به نفس پایین دارد و در زمینه‌های تحصیلی انگیزه زیادی ندارد.
فعالیت‌های آموزشی و درسی را با تاخیر انجام می‌دهد و از پرداختن به فعالیت‌های آموزشی طفره می‌رود.
حافظه ضعیف دارد و مطالب را زود فراموش می‌کند.
انواع اختلالات یادگیری ، ناتوانی یادگیری ، اختلال یادگیری نوشتن
برای کودکان مبتلا به اختلالات یادگیری چه می‌توان کرد؟
موارد زیر را در برخورد با این کودکان در نظر بگیرید:
با کودک خود صحبت کرده و به طور باز و آشکار او را از مشکلی که در زمینه یادگیری دارد مطلع نمایید.
به او یادآوری نمایید که در یادگیری و آموزش نیاز به روشی متفاوت دارد.
نقاط قوت و استعدادهای او را بشناسید و جهت پرورش آنها، او را تشویق کنید.
او را در روش‌ها و فنونی که برای کمک به یادگیری موثر است همراهی کنید.
تلاش‌های او را برای رسیدن به موفقیت ارج بگذارید و حمایت کنید.
زمانی که او مشغول مطالعه است برای او یک مدل و الگو باشید. شما هم یک روزنامه یا کتاب بدست گرفته و مطلبی بخوانید و یا یک متن یا نامه بنویسید.
اهداف و انتظارات خود را واقع بینانه کنید.
با معلمین و اعضای مدرسه همکاری کنید.
زمانی که کودک شما می‌خواهد حرف بزند، به او گوش دهید.
از او به خاطر مشارکت در انجام امور مدرسه و قابلیت‌های خاصش قدردانی کنید و او را تصدیق و تایید کنید.
با توسل به روش‌های رفتاری انگیزه کودک را برای فعالیت‌های تحصیلی بالا ببرید.
در صورتی که مشکل توجه و تمرکز دارد با استفاده از دارو در بهبود توجه و تمرکز او را کمک کنید.
این کودکان نیازمند آن هستند که علاوه بر آموزش معمول کلاس، در ساعاتی از روز تحت آموزش‌های خاص توسط معلم تعلیم دیده قرار بگیرند.
علاوه بر درمان اختلالات یادگیری، باید اختلالات روانپزشکی همراه نیز مورد توجه درمانی قرار بگیرند مانند: اختلال بیش فعالی، کم توجهی، اضطراب، افسردگی و …
آموزش مهارتهای اجتماعی را از آنان دریغ نکنید.
به یاد داشته باشید اختلال کمبود توجه و بیش فعالی و اوتیسم ناتوانی یادگیری به‌حساب نمی‌آیند.
بهترین توصیه به والدینی که کودکانشان اختلالات یادگیری دارند این است که به‌سادگی فرزندان خود را دوست بدارند و از آنها حمایت کنند. با حمایت درست و مداخله مناسب این کودکان می‌توانند انسانی موفق گردند.
نوشته شده توسط: مدیریت کیلینیک توان آفرین